| Dyktanda |
| 1. Która forma zapisu jest poprawna? 1. półżartem, półserio 2. pół-żartem, pół-serio 3. pół żartem, pół serio Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 3, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Cząstkę pół z przymiotnikami (półciężki, półfinałowy), z formami czasownikowymi (półklęczeć, półwiszący, np. półleżała, półstojąc), przysłówkami (półdarmo, półnago, półżywo), rzeczownikami (półkula, półmetek, półtakt, półgolf) i liczebnikami (półtrzecia, półósma) piszemy zasadniczo łącznie, ale napiszemy oddzielnie: pół leżąc, pół siedząc; pół żartem, pół serio - gdy używamy obok siebie dwóch form z wyrazem pół, lecz określamy jedno pojęcie, jeden stan, jeden proces. To nie koniec: jeśli cząstka pół występuje w połączeniu z wyrazem, który zapisujemy wielką literą, to wtedy piszemy ją z łącznikiem, np. pół-Polak, ale pół Polak, pół Francuz; pół Amerykanin, pół Europejczyk - tylko wtedy rozdzielnie, gdy występują w tego typu zestawieniu. I na koniec: przyimki do, na, o, od, po, przez, przy, za z liczebnikiem pół piszemy rozdzielnie; a z przyimkiem w - albo łącznie, gdy wyrażenie wpół znaczy: w pasie, na połowę, częściowo (zgiąć arkusz wpół, objąć wpół, wpół drwiąco, wpół do czwartej), albo rozdzielnie, gdy wyrażenie w pół znaczy w połowie (przerwać w pół słowa, w pół godziny, w pół drogi). 2. Która forma zapisu jest poprawna? 1. ponadsiedemdziesięciopięcioletni 2. ponad siedemdziesięciopięcio-letni 3. ponad siedemdziesięciopięcioletni Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 1, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Przymiotniki złożone, czyli pochodzące np. od liczebnika i rzeczownika (siedemdziesięciopięcioletni, dwusylabowy, pięciomiesięczny), zapisujemy łącznie. Ponad - to w tym wypadku przedrostek. W języku polskim wszystkie przedrostki - rodzime i obce - piszemy łącznie z wyrazami pospolitymi. 3. Która forma zapisu jest poprawna? 1. 14. październik 2. 14 października 3. 14. października Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 2, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Wprawdzie po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe (który, która, które) stawiamy kropkę, ale pomijamy ją przy zapisie dat, jeśli nazwa miesiąca zapisana jest słowami, np. 14 października. 4. Która forma zapisu jest poprawna? 1. Pustynia Gobi 2. Pustynia "Gobi" 3. pustynia Gobi Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 3, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Jeśli nazwa własna składa się z dwóch członów, a człon drugi jest rzeczownikiem w mianowniku nieodmieniającym się w tej nazwie, wtedy pierwszy człon - góra, nizina, pustynia, morze - jest wyrazem pospolitym i zapisujemy go małą literą, natomiast człon drugi - wielką, np. morze Bałtyk (ale: Morze Bałtyckie), pustynia Gobi, góry Tatry, kanał La Manche. 5. Która forma zapisu dopełniacza liczby pojedynczej imienia Kaja jest poprawna? 1. Kaji 2. Kai 3. Kaii Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 2, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Rzeczowniki żeńskie, zarówno pospolite, jak i własne, zakończone w mianowniku liczby pojedynczej na -ja występujące po samogłoskach, mają w zapisie w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku zakończenie -i, np. szyja - szyi; nadzieja - nadziei; Maja - Mai; Kaja - Kai. 6. Która forma zapisu tytułu jest poprawna? 1. "Słownik Ortograficzny i Interpunkcyjny Języka Polskiego" 2. "Słownik Ortograficzny I Interpunkcyjny Języka Polskiego" 3. "Słownik ortograficzny i interpunkcyjny języka polskiego" Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 3, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? W jedno- i wielowyrazowych tytułach utworów literackich i naukowych (książek, wierszy, pieśni, rozpraw) wielką literą zapisujemy tylko pierwszy człon, chyba że któryś z pozostałych członów jest nazwą własną, np. "O krasnoludkach i sierotce Marysi". 7. Która forma zapisu jest poprawna? 1. wszech czasów 2. wszechczasów 3. wszech-czasów Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 1, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Wszech czasów (i wszech nauk) to odmieniona forma przestarzałego już dziś wyrażenia składającego się zaimka przymiotnego i rzeczownika - wsze czasy (wsze nauki). Zapisujemy je rozdzielnie, ponieważ oba człony wyrażenia się odmieniają (wszem czasom, po wsze czasy). Pisownia łączna byłaby uzasadniona, gdyby istniał rzeczownik wszechczas (wszechnauka), jak np. wszechwaga czy wszechświat. 8. Która forma zapisu jest poprawna? 1. D dur 2. d-dur 3. D-dur Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 3, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? W muzyce oznaczenie tonacji durowych (majorowych) zapisujemy wielkimi literami, a tonacji molowych (minorowych) - małymi, czyli: D-dur, ale np. c-moll. 9. Która para wyrazów zapisana jest poprawnie? 1. aha; ach 2. acha, ach 3. aha, ah Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 1, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Tu nie ma żadnej zasady - po prostu tak się przyjęło. 10. Która forma zapisu jest poprawna? 1. Wyskoczył jak Filip z konopi 2. Wyskoczył jak filip z konopi 3. Wyskoczył jak Filip z konopii Jeśli zaznaczyłeś odpowiedź nr 2, to dobrze, jeśli nie - źle. Dlaczego? Wyskoczyć jak filip z konopi znaczy zrobić (powiedzieć) coś w najmniej odpowiednim momencie, a filip w gwarze myśliwskiej to zając, który wyskoczył z konopi wprost pod lufy strzelb. źródło;int |